Dimensies - Hoofdstuk 50


1-31-1 Tijd

Voorwoord
Nu gaat het interessant worden want nu komen we bij een zeer belangrijk punt 
van het geheel. We gaan het hebben over tijd en wat tijd is en doet. We hebben 
er al wat eerder over geschreven en alsmaar komt dit woordje weer terug op 
vele plaatsen. Maar voor we zover gaan, even eerst weer onze experts erbij halen.

Beschrijving
Tijd is het verschijnsel dat van een gebeurtenis gezegd kan worden dat deze 
na een andere gebeurtenis plaatsvindt. Een gebeurtenis vindt plaats op een 
tijdstip of moment. De tijd wordt wel gezien als een opeenvolging van tijdstippen. 
Daarnaast kan bepaald worden hoe lang een gebeurtenis na een andere 
plaatsvindt. Het betreft dan de tijdsduur tussen twee tijdstippen. Tijd is het begrip 
waarmee deze volgorde en duur worden beschreven. Tijd kan na hoogte, 
breedte en lengte gezien worden als de vierde dimensie.

Naast het verschijnsel van de lineaire, kwantitatieve en meetbare (klok)tijd, is 
tijd ook een ervaring van elk subject die op een unieke eigen kwalitatieve wijze 
beleefd wordt. Zie ook: tijdsperceptie.

In de filosofie en taalwetenschap, met name de semantiek, wordt tijdslogica 
onderzocht. Dit zijn formele logische systemen die het begrip tijd formaliseren.


1-31-1a Tijdrekening

Tijd is overal, tijd is meetbaar en wordt gemeten in eenheden door middel van 
een klok. De internationaal vastgelegde SI-eenheid is de seconde. Zie de Lijst 
van eenheden van tijd voor andere eenheden.

Naast de absolute tijd of reële tijd (zie echter ook onder voor de nuancering 
daarvan in verband met de relativiteitstheorie) is er de nominale tijd volgens een 
tijdrekening. Dit betreft het kalendersysteem (waaronder jaartelling), de tijdzone 
en het systeem van zomertijd of het al of niet van toepassing zijn van zomertijd, 
en analoog voor schrikkelseconden.


1-31-1b Tijdmeting

Al vroeg is men gebruik gaan maken van de aardrotatie voor tijdmeting. Om vast 
te stellen wanneer de aarde een rotatie voltooid heeft, moet een oriënteringspunt 
buiten de aarde gekozen worden. Zodra dit punt een gekozen meridiaanvlak voor 
de tweede maal passeert, is een dag voltooid. Welke dag dit is, hangt af van het 
gekozen oriëntatiepunt. Vaak koos men de zon, bijvoorbeeld met zonnewijzers, 
zodat het een zonnedag betrof. Doordat de aarde ook rond de zon draait, duurt 
het iets langer dan een complete aardrotatie voordat de zon het meridiaanvlak 
opnieuw passeert. Ten opzichte van de verder weg geplaatste sterren kan men 
de werkelijke tijd meten die het duurt voordat de aarde een volledige omwenteling 
heeft afgelegd. Dit is de sterrendag die 23 uur, 56 minuten en 4,09 seconden duurt, 
tegenover de zonnedag van 24 uur oftewel een etmaal.

De tijd die is gebaseerd op de ware zonnedag noemt men de ware zonnetijd of 
ware tijd. Dit is de tijd die door een zonnewijzer wordt aangewezen. Met de komst 
van eenparig lopende uurwerken kwam men erachter dat de zonnedag varieert 
gedurende het jaar. Doordat de baansnelheid van de aarde rond de zon niet 
gedurende het gehele jaar dezelfde waarde heeft, varieert de zonnetijd. Dit komt 
doordat de omloopbaan elliptisch is, zodat de tweede wet van Kepler opgaat. 
Hierop werd de middelbare zon geïntroduceerd met de middelbare zonnetijd. 
Het verschil tussen de ware tijd en de middelbare tijd is de tijdsvereffening.

De klokken werden daarom gelijkgezet op de lokale middelbare tijd. Met de 
invoering van de spoorwegen werd dit onpraktisch, doordat plaatsen op 
verschillende lengtegraden een andere tijd hebben. Hierop werd de standaardtijd 
ingevoerd, de middelbare zonnetijd van een centrale meridiaan. Tot 1940 gold in 
Nederland de middelbare tijd van Amsterdam, die ongeveer 19 minuten voorloopt 
op de middelbare tijd van de meridiaan van Greenwich, GMT. Om zo dicht mogelijk 
bij de lokale middelbare tijd te blijven, werden de tijdzones ingevoerd. In 1928 werd 
de wereldtijd Universal Time (UT) ingevoerd, gebaseerd op GMT. De poolbeweging 
bleek er voor te zorgen dat deze tijd niet overal ter wereld gelijk was. Hierop werd 
een gecorrigeerde tijd ingevoerd, UT1. De andere, afgeleid uit astronomische 
observaties, werd omgedoopt tot UT0.

Met de komst van nauwkeurige kwartsuurwerken bleek er een wereldwijde 
seizoensvariatie te zijn, onder andere veroorzaakt door lucht- en 
waterverplaatsingen. De hiervoor gecorrigeerde tijd was UT2. Deze wordt 
tegenwoordig vrijwel niet meer gebruikt. De aardrotatie bleek te onregelmatig, 
zodat men zich ging richten op het tropisch jaar waaruit de efemeridetijd was vast 
te stellen. Hoewel deze uniform is, is deze ook moeilijk vast te stellen. Door de 
introductie van de atoomklok in 1955 kon men de internationale atoomtijd (TAI) 
invoeren. De seconde werd niet langer gedefinieerd als een vast gedeelte van de 
dag, maar op de overgang tussen de twee hyperfijn energieniveaus van de 
grondtoestand van een 133cesiumatoom in rust bij een temperatuur van 0 K. 
TAI loopt niet gelijk met UT en daarom werd UTC ingevoerd. UTC corrigeert men 
regelmatig om deze binnen een seconde verschil met UT1 te houden. UTC en TAI 
lopen dus steeds verder uit elkaar.


1-31-1c Relativiteit

De ontwikkeling van de speciale relativiteitstheorie door Albert Einstein in het begin 
van de 20e eeuw maakte absolute tijd, zoals wij dat in het dagelijks leven ervaren, 
onhoudbaar. Uit twee postulaten leidde Einstein dit af. Van twee gebeurtenissen, 
a en b, niet op dezelfde plaats, is dan niet altijd te zeggen of a eerder of later dan b 
heeft plaatsgevonden. De ene waarnemer kan eerst a waarnemen en dan b, een 
andere waarnemer ziet het andersom.

Hierbij wordt verondersteld dat de waarnemers rekening houden met de afstand 
tussen waarnemer en gebeurtenis. Een aardse waarnemer die iets op de zon ziet 
gebeuren, weet dat het licht acht minuten nodig heeft om van de zon naar de aarde 
te reizen en stelt dat hij heeft waargenomen dat er acht minuten geleden iets 
gebeurde op de zon.

Essentieel hierbij is of er een causaal verband mogelijk is tussen gebeurtenissen 
a en b, in acht genomen dat een signaal nooit sneller kan reizen dan het licht. 
Veronderstel dat b volgens een waarnemer kort gebeurt na a, maar dat de afstand 
tussen a en b zeer groot is. In dit geval kan b geen gevolg zijn van a, omdat een 
signaal uit a nooit op tijd aankomt bij b. De twee gebeurtenissen a en b zijn dus 
niet causaal verbonden, er wordt ook wel gezegd dat ze een ruimteachtig verband 
hebben. In deze situatie zullen alle andere waarnemers ook een ruimteachtig verband 
waarnemen, onder hen zijn sommigen die waarnemen dat a en b gelijktijdig 
plaatsvinden, of dat a gebeurt ná b.

Stel nu dat a en b gebeurtenissen zijn die volgens een waarnemer gebeuren op 
plaatsen die niet ver van elkaar liggen, terwijl b zoveel later gebeurt dan a, dat een 
signaal langzamer dan het licht van a naar b kan reizen. In dat geval kan er een 
causaal verband zijn tussen de gebeurtenissen, en kan b een gevolg zijn van a. 
Er wordt ook wel gezegd dat ze een tijdachtig verband hebben. Alle andere 
waarnemers zullen ook een tijdachtig verband waarnemen, en altijd gebeurt a vóór b.


1-31-1d Tijd als vierde dimensie

Er zijn overeenkomsten aan te wijzen tussen de begrippen ruimte en tijd. Een 
gebeurtenis heeft behalve een plaats ook een tijdstip, en evenzo kan een object 
bepaalde afmetingen in de ruimte hebben, maar ook in de tijd indien het 
gedurende een bepaalde duur bestaat. Omdat de ruimte uit drie dimensies bestaat, 
wordt tijd wel eens de vierde dimensie genoemd. Een gebeurtenis heeft aldus een 
“positie” in de zogenaamde ruimtetijd. In de natuurkunde is het op deze manier samen 
beschouwen van ruimte en tijd soms praktisch. Als men relativistische verschijnselen 
in aanmerking wil kunnen nemen modelleert men deze ruimte niet als vierdimensionale 
euclidische ruimte, maar als minkowski-ruimte.

Aan de andere kant is er onderscheid tussen ruimte en tijd. Men kan zich vrijelijk 
bewegen in de ruimte, maar niet in de tijd. Vanuit theoretisch oogpunt is dit alles het 
gevolg van de wetten van de causaliteit en het onderscheid tussen ruimteachtige en 
tijdachtige verbanden zoals dit volgt uit de relativiteitstheorie. Elke natuurkundewet 
of -theorie zal dan ook onderscheid moeten maken tussen tijd en ruimte volgens 
deze principes.


1-31-1e Symboliek

De lineaire, voortschrijdende tijd wordt vaak gepersonifieerd als een oude man met 
baard en een zeis in zijn hand, Vadertje Tijd. Dit is een verwijzing naar de oude 
Griekse god Chronos. Als diens tegenhanger kenden de Grieken, Kairos, de god 
van het geschikte ogenblik en van de kwalitatieve tijdsbeleving van het subject.

Het woord ‘tijd’ is in het Nederlands vanouds vrouwelijk (indertijd), evenals in het 
Duits, maar volgens de hedendaagse woordenboeken is het mannelijk (tand des 
tijds). Men vermoedt dat schrijvers vanwege Vader Tijd het geslacht veranderden. 
Dat kon ongestraft gebeuren doordat er in het Nederlands nauwelijks nog verschil 
is tussen mannelijke en vrouwelijke woorden.


1-31-2 Tijd (mijn dimensie)

Voel je het? Er wordt veel geschreven en het mooiste bewijs dat tijd een menselijke 
beperking is duidelijk dat men tijd alsmaar bij moet stellen. Ook is het zo dat tijd niet 
op elke plaats op de wereld hetzelfde is en dat in een universum dat alles perfect 
geregeld heeft! Zelfs met een atoomklok zijn er nog secondes die alsmaar bijgesteld 
moeten worden. Het hele tijd gebeuren is een beperking die niets anders doet dan 
de mens vastnagelen aan een slaventijdperk. Zo laat wakker worden, eten, werken, 
eten en slapen. Ben je te laat op werk, problemen met je baas of je plaats is vergeven. 
Tijd is niets meer dan een deel van de moderne slavernij. Was het enkele honderden 
jaren geleden nog zonsopgang zonsondergang, nu hebben we elke minuut die telt 
in het leven. Elke minuut bepaald door regels en wetten.

Doordat tijd nog steeds niet perfect bepaald is op deze aardbol, is het dus duidelijk 
dat tijd iets aards is en niet een deel van het universum. Doordat tijd een aards 
denken is leggen we ons vreselijk veel beperkingen op. Maar gekoppeld aan tijd heb 
je ook het gegeven afstand, dat extra aangeeft dat het verplaatsen van punt A naar 
punt B tijd in beslag neemt. Voor energie is er geen afstand. Gebeurt iets hier achter 
mijn computer dan gebeurt dat overal waar het nodig is. Het experiment met de 
pijnprikkel van 2 dezelfde weefsels waarvan een precies aan de andere kant van de 
wereld, liet zien dat de pijnprikkel hier gegeven precies dezelfde tijd ook 
waarneemwaar was aan de andere kant van de bol! Dit experiment is vele malen 
herhaald en alsmaar bevestigd. Zo blijkt duidelijk dat er niets is tussen welke afstand 
ook en dat deze overal hetzelfde is. Geen tijd geen afstand.

Zelf heb ik het meegemaakt met een familielid die een ander lid iets liet lezen op een 
bepaalde tijd. Hij vele kilometers verder, ving de tekst op en schreef het op hetzelfde 
moment neer. Vele kilometers verder, precies op tijd volgens de klok, dezelfde energie. 
Tijd, de menselijke creatie is onze grootste beperking. De dag dat we vrij gaan denken 
en deze beperkingen laten vallen, gaat de wereld van magie open. Genezen is geen 
probleem en vele zaken zijn snel op te lossen. De beperkingen zijn er niet meer en 
het vrije denken en handelen heeft alles overgenomen. 

Of we werkelijk op dit niveau eens als mens mogen komen is nog de vraag. Want als 
we allemaal deze mogelijkheid zouden inzien en meewerken, kan er ook geen systeem 
meer zijn dat ons zaken oplegt en zegt dat we zaken fout doen. Simpel omdat de zaken 
die dan gebeuren, in het nu plaatsvinden en ook van hen uit komen en zo ook hun fout 
zou zijn. 

Gaat het te ver? Nu, laten we er een schepje bovenop doen en eens gaan in de 
wereld van tijdreizen.






NAAR HOOFDSTUK 51